नवी दिल्ली – भारताचे माजी पंतप्रधान आणि अर्थतज्ज्ञ डॉ. मनमोहन सिंग यांचे आज (तारीख) पहाटे वृद्धापकाळामुळे निधन झाले. वयाच्या 91व्या वर्षी त्यांनी दिल्लीतील एम्स रुग्णालयात अखेरचा श्वास घेतला. त्यांच्या निधनामुळे संपूर्ण देश शोकमग्न झाला असून, राष्ट्रीय पातळीवर अनेक क्षेत्रांतून श्रद्धांजली वाहिली जात आहे.
राष्ट्रीय अर्थव्यवस्थेचे शिल्पकार
डॉ. मनमोहन सिंग यांनी 1991 साली भारताला आर्थिक सुधारणांकडे नेणारा ऐतिहासिक निर्णय घेतला. तेव्हाचे अर्थमंत्री म्हणून त्यांनी भारतात उदारीकरण, खासगीकरण आणि जागतिकीकरणाचा पाया घातला. त्यांच्या दूरदृष्टीमुळे भारताला जागतिक अर्थव्यवस्थेत विशेष स्थान मिळाले.
पंतप्रधान म्हणून दोन कार्यकाळ
2004 ते 2014 या कालावधीत त्यांनी भारताचे 13वे पंतप्रधान म्हणून जबाबदारी पार पाडली. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने आर्थिक, सामाजिक आणि परराष्ट्र धोरणांमध्ये महत्वपूर्ण प्रगती साधली. शांत आणि मृदू स्वभावामुळे ते देशवासीयांचे ‘सज्जन नेता’ म्हणून ओळखले जात.
महत्वाचे योगदान आणि कार्य
• 1991 चे आर्थिक सुधारणा कार्यक्रम
• देशातील माहिती तंत्रज्ञान आणि सेवा क्षेत्राला चालना
• परमाणु करारासाठी प्रयत्नशील भूमिका
• ग्रामीण रोजगार हमी योजना (मनरेगा) सारख्या योजना
राजकीय आणि सामाजिक क्षेत्रातून श्रद्धांजली
राष्ट्रपती, पंतप्रधान, आणि विविध राजकीय नेत्यांनी डॉ. सिंग यांना श्रद्धांजली वाहिली आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आपल्या संदेशात म्हटले, “डॉ. मनमोहन सिंग हे आधुनिक भारताचे शिल्पकार होते. त्यांचे योगदान देश कधीच विसरणार नाही.” काँग्रेस पक्षाने त्यांना ‘भारतीय अर्थव्यवस्थेचा आधारस्तंभ’ म्हणून गौरवले.
व्यक्तिमत्वाचा आदर्श
डॉ. सिंग हे फक्त एक नेतेच नव्हते तर एक कर्तव्यनिष्ठ प्रशासक, तळमळीचा शिक्षक, आणि जनतेसाठी सदैव कार्यरत असलेले विचारवंत होते. त्यांच्या साध्या जीवनशैलीने ते नेहमीच अनुकरणीय ठरले.
अंत्यसंस्कार
डॉ. सिंग यांचे अंत्यसंस्कार (ठिकाण व वेळ) येथे राजकीय आणि राष्ट्रीय सन्मानासह पार पडतील. त्यांच्यासाठी देशभरात दोन दिवसांचा दुखवटा जाहीर करण्यात आला आहे.
डॉ. मनमोहन सिंग यांचा शांत, पण प्रभावी कार्यशैलीचा वारसा भारतीय राजकारणात कायम राहील. देशाने आज एक महान नेता आणि दूरदृष्टीचा अर्थतज्ज्ञ गमावला आहे.